اصفهان پایتخت فرهنگی جهان اسلام
از اصفهان تا جاذبه های گردشگری آن؛
اصفهان، دنیایی بی پایان از زیبایی ها و چشم اندازهای تاریخی است که هرساله پذیرای گردشگران بسیاری از سراسر ایران و جهان است.
اصفهان که در ۴۳۵ کیلومتری تهران قرار دارد، پس از تهران و مشهد سومین شهر پرجمعیت ایران است و همچنین بعد از مشهد بیشترین آمار جذب گردشگران را دارد.
جای جای این شهر تاریخی، مملو از نشانه هایی از تمدن و فرهنگ ناب ایران زمین است که بخشی از تاریخ پر افتخار این مرز و بوم را گواهی می دهد و یکی از زیباترین و محبوب‌ترین استان‌هایی است که مدت هاست لقب نصف جهان را از آن خود کرده است.
این شهر که از زیبایی های کم نظیر تاریخی برخوردار است، هرساله پذیرای گردشگران بسیاری از سراسر ایران و جهان است. در این گزارش قصد داریم به جاهای دیدنی اصفهان بپردازیم.
- میدان نقش جهان اصفهان
میدان نقش جهان که به صورت رسمی با عنوان میدان امام شناخته می شود از زیباترین و محبوب‌ترین جاذبه های اصفهان است که در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. این شهر به اصفهان نصف جهان مشهور است.
میدان نقش جهان که به صورت رسمی با عنوان میدان امام شناخته می شود، میدان مرکزی شهر اصفهان است و بخشی از یک مجموعه تاریخی به شمار می رود. آنچه که این میدان را از سایر همتایانش متفاوت جلوه می دهد، شکل مستطیلی آن است که با ظاهر دایره ای یا بیضی شکلِ بسیاری از میادین معمول و رایج، تفاوت دارد. این میدان مستطیلی، طولی برابر ۵۶۰ متر و عرضی برابر ۱۶۰ متر دارد و به عبارت دیگر طول آن با 430 قدم و عرض آن با 160 قدم طی می شود.
میدان نقش جهان اصفهان آثار تاریخی همچون: کاخ عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام و سردر قیصریه، بازار قیصریه اصفهان، دروازه های چوگان را در خود دارد.
- کاخ عالی قاپو اصفهان
کاخ عالی قاپو یکی از چشم نوازترین بناها در نقش جهان است که در زمان صفویه از بهترین کاخ‌های دنیا به شمار می‌رفته و دارای همه مزایا و محاسن بوده و آنچه لازمه یک کاخ سلطنتى بوده در آن وجود داشته است. این عمارت 48 متر ارتفاع و 6 طبقه دارد که با راه پله های مارپیچ به یکدیگر راه دارند.
کاخ عالی قاپو، عمارتی است برافراشته در غرب میدان نقش جهان و روبه‌روی مسجد شیخ لطف‌الله و به عنوان یکی از مهم‌ترین شاهکارهای معماری اوائل قرن یازدهم هجری از شهرتی عالم‌گیر برخوردار است. تاریخ ساخت بنای تاریخی عالی قاپو به 1054 هـ.ق باز‌می‌گردد و بانی آن شاه عباس اول است و پس از انتقال پایتخت صفوی از قزوین به اصفهان بنا نهاده شد تا به عنوان مقر و دولتخانه حکومتی سلاطین صفوی مورد استفاده قرار گیرد. ساخت عالی قاپو طی ۵ مرحله معماری و در زمان جانشینان شاه عباس اول به ویژه شاه عباس دوم و شاه سلیمان ادامه یافت و روز به روز زیباتر شد.
تماشایی ترین قسمت این کاخ گچ بری‌های آخرین طبقه آن است که به اتاق موسیقی یا اتاق صوت شهرت دارد و نقش سازهای مختلف در آن دیده می شود. راز شکوهمندی این بنا نیز در مینیاتورهای آن نهفته است که کار هنرمند معروف عصر صفوی، رضا عباسی هستند و جلوه ای خاص به این اثر بخشیده اند.
- مسجد شیخ لطف الله
مسجد شیخ لطف الله یکی از مساجد خاص ایران است که در دوران صفوی ساخته شده و امروزه به عنوان یکی از دیدنی های مجموعه اصفهان به حساب می آید.
این مسجد شاهکاری از معماری و کاشیکاری قرن یازدهم هجری به شمار می رود و به فرمان شاه عباس اول، توسط استاد محمدرضا اصفهانی از معماران مشهور آن دوره ساخته شده است. ساخت این مسجد حدود 18 سال به طول انجامید و پس از گذشت سالیان طولانی، هنوز هم در استفاده از رنگ و نور در معماری شاهکاری حیرت انگیز به شمار می رود. یکی از شگفتی های این بنا، طاووسی است که در مرکز داخلی گنبد آن طراحی شده و پرهای آن توسط نور وارد شده از طاق بالای در ورودی مسجد تکمیل می شود.
این مکان مذهبی برای تجلیل شیخ لطف‌الله میسی بنا گردیده و سالانه گردشگران زیادی را جذب خود می‌کند.
- مسجد امام اصفهان
مسجد امام اصفهان که با نام های مسجدشاه، مسجد سلطانی و مسجد جامع نیز شناخته می شود، مهم‌ترین مسجد تاریخی اصفهان و از بناهای مهم معماری اسلامی ایران به شمار می رود.
این مسجد در ضلع جنوبی میدان امام خمینی (میدان نقش جهان) واقع شده و شاهکاری بی نظیر از معماری، کاشیکاری و نجاری در قرن یازدهم هجری است که ساخت آن در سال ۱۰۲۰ هجری به فرمان شاه عباس بزرگ، در بیست و چهارمین سال سلطنت وی آغاز شده و تزیینات و الحاقات آن تا دوره جانشینان وی به طول انجامیده است.
این مسجد از نظر معماری و تزیینات زیبای آن اهمیت دارد و گردشگران بسیاری را به بازدید و تحسین از بنا ترغیب می‌کند. شکوه رنگ و عظمت صحنه سر در و گنبد این مسجد یکی از خیره کننده ترین تصاویر را پیش روی شما قرار می دهد و تکرار عناصر ساختمانی، طاق نماهای متقارن، زیبایی حوض بزرگ وضو، کاشیکاری ها و ... همه و همه شما را حیرت زده خواهند کرد.
معمار مهندس این بنا، استاد علی‌اکبر اصفهانی و ناظر ساختمان آن محب‌علی بیک الله بوده و خوشنویسانی چون علیرضا عباسی، عبدالباقی تبریزی، محمدرضا امامی و محمدصالح امامی، کتیبه نگاری های آن را انجام داده اند.
- سردر قیصریه اصفهان
سردر قیصریه نام یکی از سازه های دوران صفویه است که در گوشه ای از میدان نقش جهان و در ورودی اصلی بازار اصفهان قرار دارد و پس از چشیدن سرد و گرم روزگار، باز هم استوار در سر جای خود ایستاده است.
در گذشته این بنا ۳ طبقه داشت اما پس از تخریب یکی از طبقات، امروزه تنها دو طبقه از این بنا باقی مانده است. طبقه تخریب شده به نقارخانه اختصاص داشت و به وسیله نواختن موسیقی در آن، اوقات روز به مردم اعلام می شد. طبقه دوم، مخصوص امور دفتری و بازرگانی بود و در پایین ترین طبقه حجره هایی برای خرید و فروش وجود داشت.
سردر قیصریه شامل چهار درِ فرعی، یک دروازه اصلی و یک حوض است و بر بالای آن نقاشی‌هایی به قلم رضا عباسی، ناقوس دیر هرمز و ساعت قلعه پرتغالی‌ها (1) به چشم می‌خورد. این سردر شما را به دالان های پر همهمه بازار بزرگ اصفهان می کشاند که قلب تپنده اقتصاد نصف جهان است.
- بازار قیصریه اصفهان
یکی از بزرگترین و زیباترین بازارهای ایران بازار اصفهان است که به دلیل حضور در میدان نقش جهان، یکی از ممتازترین بازارهای ایران از نظر موقعیت گردشگری به شمار می رود.
بخشی از این بازار با عنوان بازار قیصریه شناخته می شود که ورودی آن در میدان نقش جهان، توسط سردری زیبا مشخص شده است.
بازار قیصریه بازاری است در بافت تاریخی اصفهان که عمدتاً به فعالیت فرش‌فروشان اختصاص دارد. این بازار که با نام بازار سلطانی نیز خوانده می‌شود، از بزرگترین و مجلل‌ترین مرکز خرید و فروش در دوران صفویه بوده‌است و در سال ۱۰۲۹ هجری قمری (دوران صفویه) در شمال میدان تاریخی نقش جهان ایجاد گردید که این میدان را به میدان عتیق (کهنه) و اصفهان عصر سلجوقی مربوط می‌کند
- دروازه های چوگان اصفهان
در میدان تاریخی نقش جهان از حدود صدها سال پیش در روزهای خاصی از سال مسابقات چوگان برگزار می شد به طوری که این میدان امروز به قدیمی ترین میدان چوگان دنیا معروف است که در این بازی، اسب‌سواران باید بتوانند با دسته هایی چوبی که در دست دارند توپ را وارد دروازه حریف کنند و پیروز شوند.
در دوره شاه عباس صفوی و پادشاهان بعد از او همین که جشن های سلطنتی فرا می رسید این میدان به محلی برای بازی های چوگان تبدیل می شد.
این دروازه قدیمی ترین دروازه چوگان دنیاست به خوبی پیشینه ورزشی این میدان و برگزاری بازی های مهیج را به آیندگان نشان می دهد.
برای ساخت میدان چوگان در این میدان از استانداردهای کافی استفاده شده به طوری که امروز این میدان به عنوان تاریخی ترین میدان چوگان دنیا همچون یاقوتی گرانبهاست.
- توحید خانه اصفهان
توحید خانه نام ساختمانی در پشت عمارت عالی قاپو است که در روزگاران گذشته به عنوان مطبخ و زندان کاخ، مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
این بنا به عنوان یک مکان مقدس نیز در نظر گرفته می شده که گاه عدالت‌خواهان در آن اعتصاب می کردند و هیچ‌کس حق نداشت با سلاح وارد آن شود. در دوره قاجار این مکان دیگر قداست نداشت و در دوران پهلوی نیز گنبد آن تبدیل به زندان شد و قسمتی از زمین‌های آن به احداث ساختمان شهربانی اختصاص یافت.
توحیدخانه در روزگار صفوی محل عبادت صوفیان و جایگاه «خلیفه الخلفا» قطب و پیشوای صوفیان صفوی بود که به عنوان یک مکان مقدس، گاه عدالت‌خواهان در آن بست می‌نشستند و هیچ‌کس حق نداشت با سلاح وارد آن شود. در سال‌های حکومت قاجار، دیگر این محل یک مکان مقدس و امن به حساب نمی‌آمد و در دوران پهلوی با یک اقدام نسنجیده گنبد توحیدخانه تبدیل به زندان گردید و در قسمتی از زمین‌های توحیدخانه ساختمان‌هایی برای شهربانی احداث گردید.
این سازه هم‌اکنون در میان صحن دانشکده معماری دانشگاه هنر اصفهان قرار دارد.
- پل خواجو اصفهان
پل خواجو از شاهکارهای زمان شاه عباس دوم است که بر روی زاینده رود ساخته شده است. پل خواجو یا پل بابا رکن الدین عملکردهایی مانند سد و تنظیم جریان آب داشته است.
این پل چهره ای متفاوت دارد که به واسطه آن به عنوان زیباترین پل اصفهان شناخته می شود. پل خواجو در شرق سی و سه پل قرار دارد و علاوه بر معماری چشم نواز، نقاشی های زیبایی را نیز به نمایش می گذارد و قسمت میانی آن همچون نگینی می درخشد.
ویژگی های معماری و استفاده از تزئینات کاشیکاری سبب شده تا این پل از دیگر پل های زاینده رود مشهورتر شود و به عنوان یکی از زیباترین پل های جهان در عصر خود به شمار آید. این پل، به دستور شاه عباس دوم صفوی و بر روی خرابه های پل حسن بیک بنا از دوره تیموری ساخته شد تا ساحل شمالی و جنوبی زاینده رود را به هم متصل می کند. در گوشه های ضلع شرقی پل خواجو دو شیر سنگی به چشم می خورد که احتمالا نماد سپاهیان بختیاری و محافظ اصفهان در عصر صفویه هستند.
این پل به دلیل ارزش تاریخی، نامش از تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ۱۱۱ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.
- سی و سه پل اصفهان
پل الله وردی خان یا سی و سه پل ، پل زیبا و بی‌نظیری است با ۳۳ دهانه که نمادی از آناهیتا است. این پل از شاهکارهای معماری صفوی و از مشهورترین پل‌های ایران است که در انتهای جنوبی خیابان چهارباغ یا خیابان انقلاب اصفهان قرار دارد. سی و سه پل با نظارت و هزینه‌ی الله وردی خان، سردار معروف صفوی، بر روی زاینده رود ساخته شد.
سی و سه پل محلی برای جشن آب پاشان یا آب ریزان بوده است. در این جشن در ۱۳ تیرماه هر سال، با ریختن آب و گلاب روی یکدیگر جشن آب پاشان برگزار می‌کردند. مراسم «خاج شویان» که مخصوص ارامنه اصفهان در دوران صفویه و محل اجتماع شاعران، بزرگان، رجال و سایر مردم بوده است هم در این پل برگزار می‌شده است.
این پل همواره مورد تحسین بسیاری از صاحب‌نظران در دنیا بوده؛ تا جایی که پرسی سایکس، سی و سه پل را یکی از پل‌های درجه اول دنیا خوانده و شاردن آن را شاهکار معماری می‌داند.
- کاخ چهل ستون اصفهان
کاخ چهلستون اصفهان از بناهای تاریخی اصفهان است و بالغ بر ۶۷۰۰۰ متر مربع مساحت دارد، در دوره شاه عباس یکم احداث آن آغاز شد و در سلطنت شاه عباس دوم، ساختمان تکمیل شد.
کاخ چهلستون به کتیبه معرف تاریخ آن، عنوان مبارک‌ترین بنای دنیا را دارد. این کاخ در شرق خیابان چهار باغ پایین، جنوب خیابان سپه و غرب میدان نقش‌جهان قرار گرفته است. معماری این کاخ ترکیبی از هنر معماری چینی، ایرانی و فرنگی است و یک ایوان اصلی دارد که رو به شرق ساخته شده است.
این ایوان مرکب از دو بخش است: یک بخش که بر ۱۸ ستون چوبی و رفیع استوار است و چهارستون وسط که روی ۴ شیر سنگی قرار گرفته و حجاری آن‌ها به‌گونه‌ای است که دو شیر به یک سر انسان نشان داده می‌شود.
- چهار باغ عباسی اصفهان
چهار باغ عباسی اصفهان ، یکی از مشهورترین چهار باغ‌های ایران است و در واقع مجموعه‌ای از چند چهار باغ است که نام یکی از آن‌ها را بر تمامی مجموعه نهاده‌اند و در اطراف یک خیابان اصلی بنا شده‌اند.
چهار باغ عباسی و چهار باغ بالا بعد از تعیین اصفهان به عنوان پایتخت در عصر شاه عباس اول و به دستور ایشان ساخته شده‌اند. چهار باغ پایین به دستور رضاشاه پهلوی و با همان طرح چهار باغ صفوی ساخته شده است.
چهار باغ عباسی در حال حاضر بین دروازه دولت و سی‌وسه پل قرار دارد
- عمارت هشت بهشت اصفهان
باغ هشت بهشت عمارتی است بسیار دلنشین و زیبا، در بافت شهری اصفهان در غرب خیابان چهار باغ پایین، شرق به خیابان متاخری و جنوب به بازارچه بلند (بازار هنر) قرار دارد که از یادگاری‌های عصر صفوی است. هشت بهشت از باغ‌های مسطح است که در میان چند باغ دیگر از جمله خرگاه، بهشت آیین و دمور قرار گرفته است. بخش مرکزی باغ به صورت ۴ صفه است که سقفی بر روی آن قرار دارد و با مقرنس‌های گچی زیبا پوشیده شده است.
امروزه این باغ به پارک زیبایی تبدیل شده وعمارتی که روزگاری زیباترین کاخ عالم نام داشت، همچنان در میان این پارک جلوه گری می کند. عمارت هشت بهشت طرحی هشت پهلو دارد، نماد عدد هشت در تعداد اتاق ها، آجرهای کف وحوض مرکز بنا دیده می شود، این کاخ دو طبقه دارد ودیوارهای آن پوشیده از گچ بری ها و نقاشی ها و گل های رنگارنگ است، سقف آن پوشیده از مقرنس های گچی خوش آب و رنگ است، ایوان، رواق ها، اتاق ها وپنجره های این عمارت همه در نهایت زیبایی و هماهنگی طراحی و ساخته شده اند. دیدن این بنای روح بخش قلب و روح انسان را مملو از آرامش و لذت می کند، و هنر و معماری بی نظیر ایرانی را برای گردشگران مشتاق متجلی می کند.
آنچه در این عمارت حائز اهمیت است، ارتباطی است که میان فضاها و قسمت‌های مختلف آن پدید آمده است. این ارتباط باعث شده تا عمارت هشت‌بهشت اصفهان در عین تنوع و گوناگونی و تعدد فضا از وحدت و یکپارچگی و تزئینات قابل‌توجه برخوردار شود.
- منارجنبان اصفهان:
منارجنبان از عمارت های شگفت انگیز ایران کهن است. این اثر تاریخی در دوران ایلخانی و در زمان حکومت اولجایتو ساخته شده و در سال ۱۳۲۱ ثبت ملی شده است.
بنای منارجنبان بنایی است، ساده و خشتی و درعین حال شگفت انگیز و رازآلود. این بنا دارای یک ایوان به سبک دوره ی مغول و دومناره است که برروی مقبره ی یکی از عرفای قرن هفتم به نام عموعبدالله کارلادانی ساخته شده است.
این مناره با وجود استحکام بسیار زیادی که دارد، در جای خود تکان می‌خورد و همین امر باعث شده به آن منارجنبان گفته شود. استادان کاشیکاری آن زمان، این اثر بی‌نظیر را با کاشی‌های ستاره‌ای شکل و لاجوردی رنگ تزیین کرده‌اند. منارجنبان در کیلومتر ۶ جاده اصفهان به نجف آباد قرار گرفته است و از بناهایی است که در فهرست مکان‌های دیدنی هر گردشگر و مسافری به اصفهان قرار می‌گیرد.
آن چه باعث شهرت این بنا شده این است که با تکان دادن یکی از مناره ها، مناره ی دیگر هم به حرکت درمی آید. با پلکانی مارپیچ می توان به بام و مناره ها دسترسی پیدا کرد، درداخل هرمناره هم17 پله وجود دارد که به بالای مناره منتهی می شود.
- کلیسای وانک اصفهان:
کلیسای وانک از مهم ترین جاذبه های شهر اصفهان محسوب می شود. نام اصلی آن وانک آمنا پرکیچ است و درزمان شاه عباس دوم ساخته شده است.
این کلیسا از کلیساهای تاریخی ارمنی‌های اصفهان می‌باشد و درمحله ی جلفا قرارگرفته است. این کلیسا دارای دو گنبد است. این گنبدها به تقلید از سبک معماری ایرانی به شکل مدور ساخته شده اند. سقف ها و دیوارهای عبادتگاه کلیسای وانک با نقاشی های بسیار زیبایی پوشیده شده است، این نقاشی ها همه روایت ها و تصاویری از انجیل هستند و در میان آن ها می توان به تصاویری از تولد عیسی و بهشت و جهنم اشاره کرد. دراین کلیسا موزه و کتابخانه ای وجود دارد که ارزش تاریخی دارند.
- پارک صفه اصفهان
کوه صفه در جنوب شهر اصفهان قرار دارد و یکی از محبوب ترین جاذبه های گردشگری در اصفهان است.
پارک صفه دارای فضای سبز بسیار زیبا در کنار باغ وحش، سالن بولینگ، تله کابین، چشمه‌ها و غارها در کنار رستوران‌ها و چایخانه‌های سنتی و مدرن است.
- باغ گل های اصفهان
باغ گل های اصفهان در حاشیه جنوب شرقی میدان بزرگمهر و در نزدیکی رودخانه زاینده رود ساخته شده است. مساحت باغ ۲۵۰۰ متر مربع است و ۲۵۰ گونه گیاهان صخره‌ای که نمایی از طبیعت را ارائه می‌کند، در این باغ کاشته شده است.
از ویژگی‌های برجسته این باغ کارکرد چندگانه تفریحی، فرهنگی، آموزشی و پژوهشی آن و همچنین به کار بردن عناصر معماری سنتی در بناهای باغ است.
- باغ پرندگان اصفهان
باغ پرندگان اصفهان در سال ۱۳۷۵ با مساحت ۵۵ هزار متر مربع آغاز به کار کرد و یکی از جاذبه‌های تفریحی مهم شهر اصفهان و بخشی از پارک جنگلی ناژوان و رودخانه زاینده رود است.
این باغ از معدود باغ‌های پرندگان در خاورمیانه است که بیش از ۱۳۰ گونه از انواع مرغ و پرنده در ان نگهداری می‌شوند. این باغ علاوه بر جاذبه‌های تفریحی، واحدهای آموزشی، علمی و تحقیقاتی نیز دارد.
- مدرسه چهار باغ اصفهان
مدرسه چهار باغ اصفهان که مدرسه سلطانی و مدرسه مادرشاه نیز نامیده می‌شود، آخرین بنای تاریخی باشکوه دوران صفوی در اصفهان است که برای تدریس و تعلیم به طلاب علوم دینی در دوره شاه سلطان حسین، آخرین پادشاه صفوی، از سال ۱۱۱۶ تا ۱۱۲۶ هجری قمری ساخته شده‌است. مدرسه چهار باغ که به قول بسیاری از محققین هم مدرسه و هم مسجد بوده‌است، با ۸۵۰۰ متر مربع مساحت در ضلع شرقی خیابان چهارباغ قرار دارد.
این مدرسه اکنون با نام مدرسه‌ی علمیه امام صادق (ع) شناخته می‌شود، این بنای باشکوه و دیدنی در ضلع شرقی خیابان چهارباغ اصفهان قرار دارد.
هیچ یک از آثار تاریخی موجود در شهر اصفهان به اندازه‌ی مدرسه‌ی چهارباغ، توجه گردشگران و جهانگردان خارجی را به خود جلب نمی‌کند. این بنا را می‌توان کلکسیون کاشیکاری ایرانی نامید.
- آتشکده اصفهان:
آتشگاه اثری است باستانی وکهن که برفرازکوهی به این نام قراردارد. آتشکده اصفهان متعلق به دوران ساسانی است، درگذشته آتشکده ها محل انجام مراسم مذهبی و حفظ و نگهداری آتش مقدس بوده است.
درباره ی تاریخ دقیق احداث این آتشگاه، اطلاع دقیقی در دسترس نیست، اما تاریخ شناسان دریافته اند که این بنا درطول تاریخ دارای کاربرد بوده است.
بنای آتشگاه استوانه ای شکل و خشتی است. این آتشگاه در محلی واقع شده که کاملا مشرف به اطراف است .هفت پنجره ی بزرگ و یک در ورودی دارد و در طراحی آن به این نکته توجه شده، که آتش مقدسی که درآن افروخته می شود، از بیرون قابل رویت باشد.
- تونل آکواریم اصفهان:
تونل آکواریم اصفهان اولین تونل آبی ایران، تونلی شش کیلومتری، آن هم در عمق شش متری زمین! است و در آن می توان آبزیان گوناگونی را که از پنج قاره به این محل آورده شده اند مشاهده کرد.
دور تا دور تونل با آکواریوم هایی پوشانده شده که در آن ها، همه مدل ماهی ای وجود دارد.
انواع و اقسام ماهی ها، کوسه ها، اسب آبی، خرچنگ، خروس ماهی، پیرانا، هشت پا و ماهی های رنگارنگی که درآب شیرین و آب شورزندگی می کنند، دراین آکواریم موجودند.
- مرکز خرید سنتر اصفهان:
مرکزخرید سنتر اصفهان ، یک مجتمع تجاری تفریحی مدرن است، که دارای هفت طبقه است، سه طبقه از این مجموعه به مراکز خرید اختصاص داده شده و دو طبقه مرکز تجاریست.
امکانات رفاهی و تفریحی بی نظیری مثل سینما، فوت کورت و شهربازی در دو طبقه ی آخر این مجموعه وجود دارد، که می تواند برای تمام اعضای یک خانواده با سلیقه های مختلف جذاب باشد.
